De geschiedenis van het gerecht de Surinaamse pom
Al eerder schreef ik op mijn website artikelen over de Surinaamse pom. Zo heb ik beschreven wat de pomtayer is en uitgelegd wat de bevroren pomtayer inhoudt. Maar waar komt de pomtayer nu eigenlijk vandaan? Wat is de geschiedenis van de Surinaamse pom die je terugziet in veel Surinaamse recepten? In dit artikel leg ik dit allemaal uit.
De oorsprong van de Pom
De Surinaamse ovenschotel heeft een Creoolse/Joodse oorsprong waarvan de pomtayer het belangrijkste ingrediënt is. De wortel van de tayer wordt veelal in Suriname geteeld. Alhoewel het gerecht in meerdere gebieden wordt gegeten, wordt enkel in Suriname naast de stengel en het blad ook de knol zelf gegeten.
Maar wanneer werd de Surinaamse pom nu echt bekend?
En wat is nu precies de geschiedenis van de Surinaamse pom?
Voor het antwoord op die vraag kijk ik terug naar de geschiedenis van Suriname zelf. Tijdens het koloniale tijdperk waarin Nederland van 1667 tot 1975 de controle over het land had, werden er plantages opgericht. De eigenaren van deze plantages waren niet allemaal van Nederlandse afkomst. Uit vele delen van wereld eisten welgestelde mensen hun stukje land op. Zowel Europese, als Joodse elitegemeenschappen waren erg geïnteresseerd in het hele proces rondom de slavenarbeid. De arbeiders waren daarentegen veelal afkomstig uit West-Afrika.
De geschiedenis van de Surinaamse pom nam een extra wending, toen de Joodse bevolking een tweede migratiegolf met zich meenam na de Spaanse inquisitie blijkt na een onderzoek online. Hierbij werd de Joodse bevolking uit Spanje en Portugal weggedreven naar landen als Nederland en Engeland. De Joods-Portugese bevolking die in Nederland terechtkwam, heeft zich vervolgens weer verplaatst naar kolonies in de buurt van en in Suriname. Wanneer meer dan een kwart van de immigranten van een specifieke bevolkingsgroep afstamt, brengen zij natuurlijk ook hun culturele en culinaire tradities met zich mee. Het lijkt er dan ook sterk op dat zij een van de eerste vormen van de pom hebben geïntroduceerd. De Joodse bevolking at dit gerecht namelijk veelal tijdens de sabbat.
Nog tot op de dag van vandaag zien we dan ook de Joodse oorsprong terug in de Surinaamse pom. Traditiegetrouw maakt men in de Joodse keuken het kippenvlees schoon op een kenmerkende manier, waarna zij de geur neutraliseren met citroensap.
Men zegt dat pom ook een Afro-Amerikaanse afkomst heeft en de geschiedenis van de Surinaamse pom valt daarom ook hieruit af te leiden. De reden hiervoor is dat de Surinaamse grond niet geschikt was voor het telen van aardappelen. Er was dus vraag naar een lokaal ingrediënt die dit product kon vervangen. Aangezien de arbeiders bestonden uit de Creoolse bevolking, waren zij bekend met de planten en groenten van het land. Zodoende hebben de Creoolse koks zichzelf leren omgaan met wat er te bieden was. De pomtayer was daarnaast niet geheel gemakkelijk om te bereiden. De bereiding vergt speciale kennis en kostte veel tijd. Iets wat toentertijd de landeigenaren liever uitbesteedde naar het personeel.
De allereerste recepten van pom zijn pas vanaf 1914 gevonden. Uiteraard gaan de gerechten al veel langer mee. De reden van dit resultaat is dat er in Europese kookboeken weinig animo was voor Surinaamse gerechten. Men was simpelweg niet bekend met de knol en de vele mogelijkheden ervan.
Het gerecht is uiteindelijk ook in Europa terechtgekomen. De pom werd bekend als de ‘Portugese aardappel’ ovenschotel, afgeleid van het Franse woord ‘pommes’, dat friet of aardappelen betekent. Maar ook na de onafhankelijkheid van Suriname bleef de pom erg populair. Migranten uit Azië emigreerden naar het prachtige Suriname en gaven op hun beurt weer een eigen draai aan het gerecht. Zo zal de geschiedenis van de Surinaamse pom overal ter wereld terechtkomen en een eigen verhaal creëren.
Pom op de dag van vandaag
Niet alleen emigreerden er verschillende bevolkingsgroepen naar Suriname toe, maar immigreerden Surinamers zelf ook na de onafhankelijkheid. Vele Surinamers vonden hun thuis in Nederland. Zij introduceerden op hun beurt de pom als lunch in de Nederlandse keuken. Dit gerecht staat bekend als ‘Broodje pom’, namelijk het eten van pom tussen twee sneetjes brood. De oorspronkelijke pom bestaan voornamelijk uit pomtayer, sinaasappelsap en kip en eet men met rijst.
Tegenwoordig smult iedereen van Surinaamse pom en zijn er meer dan genoeg recepten te vinden in allerlei vormen. Je kunt de pom met kippenvlees eten, maar ook vegetarisch of met rundvlees. In 2007 werd er zelfs een tentoonstelling toegewijd aan het gerecht, ‘Imagine Identity and Culture’, dit is een Amsterdams centrum voor de representatie van migratie en culturen.
Het is alleen belangrijk te onthouden dat de pom niet gemakkelijk is om buiten Suriname te kopen. Mocht je een recept willen klaarmaken, zal je daarom op zoek moeten gaan naar deze groente buiten je lokale supermarkt. Gelukkig bestaat er ook nog de mogelijkheid om de pomtayer bevroren te kopen, zodat hij niet snel zal bederven en makkelijker te verschepen is.
